Farmy fotowoltaiczne a kwestie prawne – jak uniknąć kłopotów?

Podstawowe informacje

Uruchomienie farmy fotowoltaicznej to wieloetapowy proces, który wymaga skompletowania wielu dokumentów i złożenia ich do różnych instytucji. Od chwili wybrania działki, na której można założyć farmę, do rozpoczęcia wytwarzania prądu mija co najmniej rok.

Jednocześnie cała procedura jest dobrze opisana w przepisach, a urzędy, które zaangażowane są w proces wydawania decyzji i pozwoleń, działają w sposób opisany w regulacjach, co daje inwestorowi gwarancję, że jeśli złożył wszystkie wymagane dokumenty, otrzyma komplet zgód i pozwoleń.

Elementami składowymi farmy fotowoltaicznej, poza modułami ogniw fotowoltaicznych, są:

• drogi wewnętrzne,
• linie kablowe energetyczno-światłowodowe,
• przyłącza elektroenergetyczne,
• transformatory,
• konwertery oraz
• inne niezbędne elementy infrastruktury związane z budową i eksploatacją elektrowni PV.

W związku z tym lokalizacja i budowa farmy fotowoltaicznej powinny być rozpatrywane jako całość techniczno-użytkowa – wraz z instalacjami i urządzeniami – konieczna do zapewnienia bezpieczeństwa dla ludzi i mienia, użytkowania zgodnego z przeznaczeniem oraz z wymaganiami ochrony środowiska.

Akty prawne, które regulują powstanie i funkcjonowanie farmy fotowoltaicznej

Przygotowanie procesu inwestycyjnego budowy naziemnej instalacji fotowoltaicznej regulują przepisy:

• ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r., poz. 647),
• ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.),
• ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.),
• ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266, z późn. zm.).

Czy wybudowanie farmy fotowoltaicznej wymaga pozwolenia na budowę?

Przepisy ustawy Prawo budowlane wymagają, by przed rozpoczęciem budowy inwestor otrzymał pozwolenie na budowę, niemniej istnieją od tego wyjątki. W pewnych sytuacjach budowa może zostać rozpoczęta na podstawie zgłoszenia właściwemu organowi administracji publicznej zamiaru przystąpienia do wykonania określonych robót budowlanych, a niekiedy nie potrzeba ani pozwolenia, ani nawet zgłoszenia.

W przypadku farm fotowoltaicznych obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę przedstawia się dwojako. Zgodnie z art. 29 ust. 4 pkt 3 lit. Prawa budowlanego, pozwolenia na budowę wymaga każda realizacja budowy instalacji PV, której moc zainstalowana elektryczna przekracza 50 kW. W przypadku farm o mniejszej mocy nie ma obowiązku uzyskiwania pozwolenia, chyba że:

• planowana inwestycja wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko albo
• przedsięwzięcie wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000, zgodnie z art. 59 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie.

Jeśli w związku z planowaną mocą farmy konieczne jest uzyskanie pozwolenia na budowę, komplet dokumentów składa się do starosty wybranego ze względu na lokalizację inwestycji. Jeżeli w danym obszarze nie ma obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, to wniosek ten musi zostać złożony w okresie ważności decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (decyzji o warunkach zabudowy, tzw. WZ), o ile jest ona wymagana.

Art. 33 ust. 2 Prawa budowlanego określa, jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę. Są to:

• decyzja o warunkach zabudowy,
• dokumenty składane pod rygorem odpowiedzialności karnej o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane,
• po trzy egzemplarze projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego.

W niektórych szczególnych przypadkach niezbędne będzie dołączenie innych dokumentów. Będzie to uzależnione przede wszystkim od uwarunkowań lokalizacji danej inwestycji.

Wspomniany już art. 29 ust. 4 pkt 3 lit. c) Prawa budowlanego przewiduje ponadto, że w przypadku instalowania urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 6,5 kW istnieje obowiązek uzgodnienia z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych czy projekt urządzeń jest zgodny z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, a także zawiadomienia organów Państwowej Straży Pożarnej.

Inne instytucje, które inwestor musi powiadomić o uruchamianiu farmy fotowoltaicznej

Uruchamianie farmy fotowoltaicznej przebiega wieloetapowo i wymaga złożenia dokumentów do wielu urzędów. W poprzednim akapicie wymieniono starostwo powiatowe (o ile konieczne jest pozwolenie na budowę) oraz Państwową Straż Pożarną. Ponadto inwestor składa wnioski i dokumenty do:

• Zakładu energetycznego (o wydanie warunków przyłączenia),
• Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (o wydanie koncesji na wytwarzanie energii ze źródła odnawialnego).

Na sam koniec, gdy farma jest już wybudowana, składa wniosek o rejestrację na Towarowej Giełdzie Energii.

Z jakimi opłatami wiąże się tworzenie farmy fotowoltaicznej?

Budowa farmy fotowoltaicznej wymaga dużych nakładów finansowych. W zależności od oczekiwań inwestora, warunków, w jakich podejmuje działania oraz rodzaju dofinansowania ostateczny kosztorys będzie się różnił, jednak szacuje się, że koszt budowy farmy (bez przyłącza energetycznego) to około 2,5 – 3 mln zł netto. Do tego trzeba uwzględnić:

• koszty przyłącza (ok. 200 zł/mb kabla),
• koszty związane z utrzymaniem terenu, tj. monitoring, koszenie trawy, pilnowanie terenu, naprawy bieżące nieobjęte gwarancją,
• roczne opłaty z tytuły dzierżawy (chyba że farma stoi na nieruchomości należącej do inwestora),
• podatek od nieruchomości, na której znajduje się farma fotowoltaiczna.

Dokumenty związane z gruntem pod farmę fotowoltaiczną

Farma fotowoltaiczna może zostać posadowiona na nieruchomości stanowiącej własność inwestora lub dzierżawionej. Trzeba mieć przy tym na względzie, że instalacje wielkopowierzchniowe mogą być budowane wyłącznie na gruntach o IV lub niższej klasie ziemi oraz na nieużytkach rolnych.

Jednym z etapów postępowania w przygotowaniu gruntu do posadowienia farmy fotowoltaicznej jest uzyskanie przez inwestora decyzji dotyczącej wyłączenia gruntów z produkcji rolnej.

Art. 11 ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych przewiduje, że wyłączenie z produkcji użytków rolnych wytworzonych z gleb pochodzenia mineralnego i organicznego, zaliczonych do klas I, II, III, III a, III b, oraz użytków rolnych klas IV, IV a, IV b, V i VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego, a także gruntów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt. 2-10, oraz gruntów leśnych, przeznaczonych na cele nierolnicze i nieleśne, może nastąpić tylko i wyłącznie po wydaniu decyzji zezwalających na takie wyłączenie.

Wydanie decyzji dotyczącej wyłączenia gruntów z produkcji rolnej następuje przed uzyskaniem pozwolenia na budowę.